Sinds 2021 organiseert Circular Clarity jaarlijks een of meer ecosysteemdagen voor partners die zijn aangehaakt bij ECO – het Ecosysteem Circulair Ondernemen. Begin april 2025 was dit voor de zevende keer.
Net als in een natuurlijk ecosysteem, kijken we op die dagen hoe we kunnen reageren op wat er vanuit onze omgeving op ons afkomt. En we merken dat hoe sterker de bovenstroom de wereld lijkt te overspoelen, hoe daadkrachtiger we de schouders eronder zetten om een tegenbeweging op gang te brengen.
Met elkaar. Voor elkaar. Voor een ander. Een beknopt overzicht van de evolutie van de onderstroom.
Op het IJ
De eerste ecosysteemdag vond plaats in Amsterdam op het IJ. Bij de NDSM werf laat Nederland zien uit welk hout ons volkje is gesneden. Altijd bezig met water en ondernemend van geest, ligt hier de meest duurzame drijvende woonwijk van Europa: Schoonschip. Een van de bewoonsters trekt haar betrokkenheid met water en duurzaamheid door in het ondernemerschap. Zij is eigenaar van de geWoonboot: een bijzondere vergader locatie waar het ecosysteem van Circular Clarity op die zonnige dag in juni 2021 neerstreek. Om elkaar beter te leren kennen en om te ontdekken wat we als ecosysteem zouden kunnen betekenen. Zonder concrete plannen maar vol met ideeën en inspiratie gingen we na afloop ieder onze eigen weg. Zeker wetend dat dit een vervolg ging krijgen.
Waardenkompas
Dat vervolg kreeg een concretere invulling dan we de vorige keer konden voorzien. Tussen de bloeiende narcissen en het ontluikend groen kwamen we in het voorjaar van 2022 bij elkaar bij de ‘social hub’ Eigen Wij in Zoetermeer. Intussen begonnen de contouren van het Waardenkompas zich af te tekenen dat inmiddels binnen en buiten ECO een begrip is geworden. Het Waardenkompas is een praktische tool waarmee bedrijven hun kernwaarden kunnen verankeren in hun missie en visie. Om een vaste koers te varen die trouw blijft aan wie zij willen zijn. Tijdens deze tweede ecosysteemdag experimenteerden we met het invullen van het kompas en hoe dit in onze eigen werkomgeving zou kunnen helpen. Nu, drie jaar later, is het Waardenkompas na vele succesvolle casussen in de praktijk niet meer weg te denken in de aanpak van Circular Clarity.
Bespiegeling in hartje Den Haag
In november 2022 volgde een totaal andere locatie: stadsklooster Het Willibrordushuis in Den Haag. Een prachtige stille plek in het hart van de stad, en heel goed geschikt om bespiegelingen te delen over het motto van Circular Clarity, dat inmiddels vorm had gekregen: ‘helderheid in circulair ondernemen’. Wat betekent die helderheid? En wat betekent circulair ondernemen voor jou? We deelden onze persoonlijke antwoorden op die vragen.
Ook speelden we met blokken van de 17 Sustainable Development Goals die de Verenigde Naties in 2015 hebben gedefinieerd. En bespraken met elkaar welke hiervan bij het Ecosysteem Circulair Ondernemen zouden passen. Het werd een indrukwekkend rijtje, dat inmiddels is vertaald naar hoe we hier zelf invulling aan geven.
- SDG 3 (Good Health and Well Being) – Mens en Circulaire Waarden
- SDG 4 (Quality Education) – Leren & Impactgericht Leiderschap
- SDG 8 (Decent Work & Economic Growth) – Winst & Meervoudige Verantwoordelijkheid
- SDG 9 (Industry, Innovation & Infrastructure) – Betekenisvol Innoveren & Transformeren
- SDG 17 (Partnerships for the Goals) – Generatiebestendigheid & Partnerschappen
Aan dit rijtje hebben we inmiddels zelf nog een SDG toegevoegd: Regeneratieve Doelen & Impact.
Evolutie en de mens
In januari 2023 bezochten we weer een heel andere plek: museum Naturalis in Leiden. Als topinstituut op het gebied van biodiversiteitsonderzoek, lieten we ons hier inspireren door waar we als mens vandaan komen en welke verantwoordelijkheid dit met zich meebrengt. Het besef dat wij onderdeel zijn van een miljoenen jaren lange evolutie op een unieke planeet in ons zonnestelsel, maakt je vanzelf nederig. Tel daarbij op dat alles in de natuur circulair is – we spreken niet voor niets over de kringloop van het leven – en je begrijpt dat de lineaire economie en oneindige groeimodellen die daarbij horen, gewoon niet kloppen.
Handen en voeten in het paradijs
Maar hoe geef je handen en voeten aan het circulair ondernemen in ecosysteemverband? Omdat elke partner van het ecosysteem zijn eigen niche heeft – jurist, marketing, bedrijfseconoom, fotograaf, docent en veel meer – moet je elkaar goed kennen. Waar zit ieders kracht? Waar de valkuilen? Omdat we al een paar jaar met elkaar optrokken, durfden we bij de volgende ecosysteemdag in mei 2023 deze kracht en valkuilen bij de ander te benoemen. In de bossen van Barneveld voltrok zich in zorgboerderij ’t Paradijs een proces waarbij iedereen zich gehoord en gewaardeerd voelde. Het ultieme ingrediënt van vruchtbare samenwerking.
Impact maken vanuit ECO
Eind 2023 kwamen we als ecosysteem weer bij elkaar, en was het begrip ECO (Ecosysteem Circulair Ondernemen) inmiddels ontstaan. We voelden ons goed thuis op de locatie: Hof van Cartesius, dé proeftuin van circulair en groen ondernemen in Utrecht. Het bezoeken van zulke locaties maakt de ecosysteemdagen mede zo inspirerend: zien hoe anderen vanuit dezelfde intrinsieke motivatie een veelheid aan initiatieven ontplooien om als ondernemer iets bij te dragen aan de maatschappij. We stelden onszelf de vraag: wat betekent het om impact te maken met je bedrijf? Dat resulteerde in dit filmpje.
Nieuwe website
Net zoals natuurlijke selectie de motor is van de evolutie van het leven, zou je kunnen zeggen dat voortschrijdende inzichten dat zijn voor de evolutie van ECO. Bij elke stap vooruit, moeten voorgaande stappen worden heroverwogen, aangescherpt en opnieuw geformuleerd. Zo kwam het dat tijdens de voorgaande ecosysteemdag in april 2024, de vernieuwde website van Circular Clarity werd gedeeld. Met nieuwe ingrediënten die in de afgelopen jaren in de proeftuin van de circulaire economie waren getest en goed bevonden. De omgeving kon niet toepasselijker zijn: Blue City in Rotterdam. Een plek waar zich een evolutie heeft voltrokken van het energieslurpende zwemparadijs Tropicana naar een hub voor circulaire ondernemers die werken aan innovatieve oplossingen voor wereldwijde vraagstukken.
Stichting Toekomstgericht Nederland
En dan komen we bij de meest recente evolutionaire stap van ECO. Deze kreeg vorm tijdens de laatste ecosysteemdag, begin april van dit jaar. We waren te gast bij Villa ExpertCare in Rijswijk, een zorgcentrum op maat waar ernstig zieke kinderen liefdevol worden verzorgd. Voor ieder van ons in vele opzichten een nieuwe locatie, vergeleken met de voorgaande plekken waar we elkaar hebben ontmoet.
Het was de eerste keer dat de organisatie van de ecosysteemdag was overgedragen aan Stichting Toekomstgericht Nederland. Een stichting, gelijktijdig met Circular Clarity door founding fathers Arjan van Jaaren en Marco Rog opgericht met als doel om initiatieven met meervoudige impact te ondersteunen. Intussen heeft de stichting een eigen bestuur en is de tijd rijp om activiteiten mogelijk te maken die passen bij de doelstelling. Zo verzorgen Arjan en Marco dankzij de stichting al enkele jaren gastcolleges op de Haagse Hogeschool om de nieuwe generatie te inspireren met praktijkvoorbeelden in circulair ondernemen en het onderliggende gedachtegoed.
We bekeken samen de gloednieuwe website van Toekomstgericht Nederland en bespraken hoe we als ecosysteem het werk van de stichting kunnen versterken. Na een rondleiding door de bedrijfsleidster van Villa ExpertCare werd dit vrijwel direct concreet. Tijdens de rondleiding werd glashelder dat de zorginstelling alle hulp kan gebruiken om te doen wat nodig is. De basisinkomsten zijn onvoldoende om de kinderen een extraatje te bieden, zoals een dagje uit of een speciale stoel of speeltafel. Daarom besloten we een event te organiseren waarbij we ons netwerk uitnodigen om geld in te zamelen voor de Villa. Het idee werd met enthousiasme door de bedrijfsleidster ontvangen en zal in nauwe samenwerking met de organisatie en vrijwilligers worden uitgewerkt.
In plaats van te theoretiseren over wat Stichting Toekomstgericht Nederland zou kunnen doen, zorgde de locatie ervoor dat we meteen in de actiestand kwamen. In de middag bereidden we het avondeten voor de kinderen voor. En gingen we in de tuin op de knieën om onkruid tussen de stenen weg te halen. Een houding die prima past bij het gevoel dat je krijgt wanneer je iets voor iemand anders kunt betekenen. Dankbaarheid.
Met elkaar. Voor elkaar. Voor een ander.
Het motto van de afgelopen ecosysteemdag had niet treffender kunnen zijn. En het weerspiegelt in mijn beleving precies de evolutionaire ontwikkeling van waar we met zijn allen aan werken. Het begint bij ‘Met elkaar’ – het elkaar leren kennen, weten wat de ander beweegt. Vervolgens kun je er ‘Voor elkaar’ zijn. Om tot slot invulling te geven aan ‘Voor een ander’. Een onderstroom die met voldoende massa de bovenstroom op een goed moment zal doen verstillen.
Door: Manon Laterveer-de Beer, Blue Imprint (Zoetermeer)
